Damga Vergisi Hesaplama

Kişi – kişi, kurum – kurum ve kişi – kurum olmak üzere 3 tip mükellefi bulunan damga vergisi, hukuki ve resmi işlemleri belgeleyen kağıtlardan alınan vergi türüdür. Eskiden pul ismiyle ödenen vergi, Osmanlı İmparatorluğu döneminde başlatılan bir uygulamadır. 2005 yılına kadar bu isimle uygulanmış, ardından Maliye Bakanlığı tarafından damga vergisine dönüştürülmüştür.

Şimdi damga vergisi ve hesaplama yöntemi hakkında bilgilere göz atalım:

Damga Vergisi Nedir?

Yazılıp imzalanan, imza yerine geçen işaret konan ve belli bir konuyu ispat ile ibraz etmek için düzenlenen kağıtlardan alınan vergi türüne, damga vergisi denir. Mükellefi ise kağıdı imzalayan taraftır. Bu kağıtların özelliği kişi ile kişi, kurum ile kurum veya kişi ile kurum arasında hukuki ve resmi işlemleri belgelemesidir. Damga vergisi alınabilmesi için de bu kağıtların imzalanması veya ibraz edilmesi gerekmektedir.

Sözleşmeler düzenlendiği anda damga vergisi doğar ve mükellefine sorumluluğu yüklenir. Sözleşmenin düzenlenmesi için üzerindeki hukuki önemi olan yazıların olması ve taraflarca imzalanması gerekir. İmzalama; özel bir işaret, ıslak veya elektronik imza olarak farklı türlerde olabilir.

Damga Vergisi Mükellefi Kimdir?

Damga vergisinin mükellefi söz konusu olan sözleşme, fesihname ve senetlere imza atan kişidir. Resmi daireler ile kişiler arasındaki işlemlere ait olan kağıtların damga vergisini kişiler ödemektedir. Yabancı memleketler ile Türkiye'deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtların damga vergisi ise Türkiye'de bu kağıtları resmi dairelere ibraz eden kişiler mükelleftir.

Üzerinde devir veya ciro işlemleri yapanlar ve herhangi bir sureyle hükümlerinden faydalananlar damga vergisini ödeyen taraf olmaktadır. Bunlardan ticari veya mütedavil kağıt mahiyetinde bulunanların damga vergisini ise bunların ilk satan, kabul veya başka suretle kullanan kişiler ödemektedir.

Damga Vergisi Oranları ve Ücretleri Nelerdir?

Damga vergisine tabi olan kağıtların türüne göre ödenecek oranlar ve ücretler değişiklik göstermektedir. Bunları listelemek gerekirse;

Akitlerle ilgili olanlarda belli bir parayı içeren kağıtlar;

• Mukavelenameler, taahhütnameler, temliknameler için binde 9,48
• Kira mukavelenamelerinde binde 1,89
• Kefalet, teminat ve rehin senetlerinde binde 9,48
• Tahkimnameler ve sulhnamelerde binde 9,48
• Fesihnamelerde binde 1,89

Karayolları Trafik Kanunu uyarında kayıt ve tescil edilmiş ikinci el araçların satış ve devrine ilişkin sözleşmelerde ise bin 1,89 damga vergisi ödenir.

Akitlerle ilgili olanlarda belli bir parayı içermeyen kağıtlar;

• Sulhnameler ve tahkimnamelerde 58,80 TL
• Turizm işletmeleri ile seyahat acentelerinin aralarında düzenledikleri kontenjan sözleşmelerinde 330,30 TL

Kararlar ve mazbatalarla ile ilgili kağıtlarda damga vergisi;

• Meclislerden, resmi heyetlerden ve idari davalarla ilgili olmayarak Danıştay'dan verilen mazbata, ilam ve kararlarla hakem kararlarında belli bir parayı içeren kağıtlardan binde 9,48 oranında, belli bir parayı içermeyen kağıtlardan ise 58,80 TL olarak alınır.
• İhale kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararlarında damga vergisi binde 5,69 olarak alınır.

Ticari işlemlerde kullanılan kağıtlardan alınan damga vergisi;

• Emtia senetlerinden olan makbuz senedinde 20,30 lira, rehin senedinde 12 lira, iyda senedinde 2 lira, taşıma senedinde 0,6 lira olarak ödenmektedir.
• Konşimentolarda 12 lira
• Deniz ödüncü senedinde binde 9,48
• İpotekli borç senedi ve irat senedinde binde 9,48

Ticari belgelerde kullanılan kağıtlardan alınan damga vergisi;

• Menşe ve mahreç şahadetnamelerinde 20,30 lira
• Resmi dairelere ve bankalara ibraz edilen bilançolar ve işletme hesabı özetlerinden olan bilançolar için 45,40 lira, gelir tabloları için 21,80 lira, işletme hesabı özetlerinde 21,80 lira olarak alınmaktadır.
• Barnamelerde 2 lira
• Tasdikli manifesto nüshalarında 8,90 lira
• Ordinolarda 0,60 lira
• Gümrük idarelerine verilen özet beyan formlarında 8,90 lira olarak ödenmektedir.

Makbuzlar ve diğer kağıtlar olarak bilinen türde ödenen damga vergileri de farklılık göstermektedir. Bunları da makbuzlar, beyannameler ve diğerleri olarak inceleyebiliriz.

Makbuzlar için ödenen damga vergileri:

• Resmi daireler tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemeler nedeniyle kişiler tarafından resmi dairelere verilen ve belli parayı ihtiva eden makbuz ve ibra senetleri ile bu ödemelerin resmi daireler nam ve hesabına, kişiler adına açılmış veya açılacak hesaplara nakledilmesini veya emir ve havalelerine tediyesini temin eden kağıtlar için binde 9,48 olarak alınır.
• Maaş, ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar için verilen makbuzlar ile bu paraların nakden ödenmeyerek kişiler adına açılmış veya açılacak cari hesaplara nakledildiği veya emir ve havalelerine tediye olunduğu takdirde nakli veya tediyeyi temin eden kağıtlar için binde 7,59 olarak alınır.
• Ödünç olarak alınan paralar için verilen makbuz veya bu mahiyetteki senetler için binde 7,59 olarak alınır.
• İcra dairelerince resmi daireler namına şahıslara ödenen paralar için düzenlenen makbuzlarda binde 7,59 olarak alınır.

Beyannameler için ödenen damga vergileri:

• Yabancı memleketlerden gelen posta gönderilerinin gümrüklenmesi için postanelerce gümrüklere verilen liste beyannamelerde yazılı her gönderi maddesi için 0,60 lira,
• Yıllık gelir vergisi beyannamelerinde 58,80 lira, kurumlar vergisi beyannamelerinde 78,50 lira, katma değer vergisi beyannamelerinde 38,80 lira, muhtasar beyannamelerde 38,80 lira, diğer vergi beyannamelerinde 38,80 lira,
• Gümrük idarelerine verilen beyannamelerinde 78,50 lira,
• Belediye ve il özel idarelerine verilen beyannamelerde 28,90 lira,
• Sosyal güvenlik kurumlarına verilen sigorta prim bildirgelerinde 28,90 lira,
• Elektronik ortamda birlikte verilen muhtasar beyanname ve sigorta prim bildirgesinden sadece muhtasar beyanname için 46 lira,

Diğer kağıtlar grubunda ise tabloda yazılı kağıtlardan aslı 1 liradan fazla maktu ve nispi vergiye tabi olanların resmi dairelere ibraz edilecek özet, suret ve tercümelerinde 0,60 lira olarak uygulanmaktadır.

Damga Vergisi Nasıl ve Ne Zaman Ödenir?

Ödemekle yükümlü olunan damga vergisi pul yapıştırılması şekliyle, makbuz karşılığı, istihkaktan kesinti yapılması veya basılı damga konulması şekillerinden birisiyle ödenmektedir.

Basılı damga konulması şeklinde ödenen damga vergisi; makbuz ve ibra senetleri, faturalar, ulaştırma ile ilgili kağıtlar, elektrik – havagazı – telefon ve su abonman mukavelenameleri, Maliye Bakanlığı'nın müsaadesi alınmak şartıyla vergiye tabii diğer kağıtlardır. Basılı damga konulacak kağıtların vergisi yüzde 5 noksan ile peşin olarak ödenmektedir.

Makbuz verilmesi şekliyle ödenen damga vergisi ise farklı şekillerde ödenmektedir. Buna göre; Maliye Bakanlığınca belirlenen mükellefler, kurum ve kuruluşlar tarafından bir ay içinde düzenlenen kağıtların vergisi, ertesi ayın 20. günü akşamına kadar vergi dairesine bir beyanname ile bildirilir. 26. günü akşamı ise ödenir. Bu durumlar dışındaki hallerde ise kağıdın düzenlendiği tarihi izleyen 15 gün içinde vergi dairesine bir beyanname ile bildirilir ve aynı sürede ödenir.

Damga Vergisinin Ödenmemesi veya Eksik Ödenmesi Durumunda Ne Olur?

Tıpkı diğer vergiler gibi damga vergisinin ödenmemesi durumunda da belli tutarlarda cezalar uygulanmaktadır. Bu cezalarında ödenmesi zorunludur ve damga vergisinin mükellefinin yükümlülüğündedir. Yani sözleşmeyi imzalayan, aralarında anlaşıp bir kişiyi damga vergisi için sorumlu tutabilir. Bu kişi damga vergisini beyanını ve ödemesini yapabilir. Cezai duruma düştüğünde ise Maliye Bakanlığı tarafından tüm imza sahiplerinden bu ceza istenir.