Bir bankadan kredi veya nakit avans çekmek istediğiniz zaman siz belli bir faiz karşılığında borç verecektir. İstediğiniz vadeye ve miktara göre farklı oranlarda faiz uygulayacaktır. Sonuçta da siz ilk baştakine göre daha fazla parayı geri ödemiş olacaksınız. Faiz konusunun en basit anlatımı bu şekildedir. Sadece bankalar için değil, açık hesap dediğimiz şekilde aldığınız bir ürün için de belli bir faiz ödemiş olursunuz.

Şimdi faiz ve hesaplama yöntemleri hakkında bilgilere göz atalım:

Faiz Nedir?

Banka veya benzeri bir yerden borç olarak verilen paranın işletilmesine karşılık alınan paraya faiz denmektedir. Faiz oranı, belli başlı hususlara bağlı olarak değişim göstermektedir. Bu hususların başında ise vade ve anapara miktarı gelmektedir. Örneğin; bankalar belli bir miktara ve vadeye kadar daha uygun faiz oranlarında borç para verirler.

Ekonomi açısından faizi tanımlamak gerekirse; borç anlaşmasından doğan satış sonucu elde edilen gelirdir. Kapitalizme göre faiz, üretim amaçlı girdi olarak kullanılan sermayeden sağlanan kazanca karşılık gelmektedir. Bunun nedeni ise üretim faktörleri arasında yer alan sermaye, belli bir dönemde kullanılır ve karşılığında kullanım bedeli faizi ile geri ödenir.

Hem borç alan hem de borç veren için basit ile bileşik faiz hesaplama; getiri – borç karşılaştırmalarını doğru yapabilmek nedeniyle son derece önemlidir. Bu nedenle faiz, finansal matematiğin temeli olarak da yorumlanmaktadır.

Basit Faiz Nedir?

Basit faiz sadece anapara üzerinden hesaplanan faiz olduğu için düz mantık bir hesaplama yöntemi vardır diyebiliriz. Hemen formülize edecek olursak;

Faiz Tutarı = Anapara * Faiz Oranı (%) * Vade

Bu hesaplama türünde dikkat edilmesi gereken konulardan birisi, faiz oranının yüzde olarak işleme konu olmasıdır. Yani yüzde 6 faiz oranı dendiği zaman, 0,06 olarak ilgili hesap yapılır.

Hesaplamada dikkat edilecek diğer bir konu ise vadedir. Yıl bazında bir hesaplama yapıldığını bilmelisiniz. Yani 6 ay vade dendiği zaman, 6 / 12 eşitliğinden 0,5 üzerinden hesaplama yapılır. Eğer 90 gün için 90 / 365 eşitliğinden yaklaşık 0,25 üzerinden işlem yapmalısınız.

Bileşik Faiz Nedir?

Bir birim dönemde elde edilen anapara ve faiz toplamının, sonraki birim dönemlerinde hesaba anapara olarak katıldığı ve bu yeni tutar üzerinden hesaplama yapıldığı faiz türüne bileşik denir. Yani her bir dönem için anapara miktarı faize göre artmaktadır. Bir sonrası dönemde de bu yani tutar üzerinden yeniden faiz hesaplaması yapılmaktadır. Bu noktada denkleme faizlendirme sıklığı diye bir kavram da dahil olmaktadır.

Bileşik Faiz Nasıl Hesaplanır?

Bileşik faiz hesabının mantığı da kolay olmasına karşın her bir dönem için ayrı hesaplama yapılması kafa karışıklığına neden olabilir. Bu nedenle adım adım gitmekte yarar vardır.

Bileşik faiz için örnek vermek gerekirse; 2000 Türk lirasının 3 yıl vadeli yüzde 10 faiz oranından bileşik getirisi hesaplanırken, anaparanın ilk yıl sonunda faizi ile beraber ulaşacağı 2200 lira, ikinci yıl faize yatırılan anapara olmaktadır. Bu sefer işlem 2200 lira üzerinden yapılacaktır ve ikinci yılın sonunda 2420 lira anapara olacaktır. Üçüncü yılda ise 2420 lira üzerinden hesaplama yapılacak ve üçüncü yılın sonunda anapara 2662 Türk lirası olacaktır.

Bu işlemi formülize ettiğimizde ise;

Dönem Sonu Ulaşılan Tutar = Anapara * (1 + Dönem Faizi) Tekrarlanan Dönem

Bu formülü yıllık, aylık ve çeyreklik dönemler için revize etmek mümkündür. Şöyle ki;

Yıllık = Anapara * (1 + Dönem Faizi)

Çeyreklik Dönemler = Anapara * [1 + (Dönem Faizi / 4)]4

Aylık Dönemler = Anapara * [ 1 + (Dönem Faizi / 12)]12

Formül ile hesaplama yaparken kafanızın karışma ihtimali yine yüksektir. Yukarıdaki faiz hesaplama aracı üzerinden basitçe bileşik faiz hesaplaması yapabilirsiniz.