Günlük hayatımız içerisinde yaptığımız en küçük alışverişte bile KDV ile karşılaşırız. Yani her şeyi katma değer vergisini ödeyerek alırız. KDV'nin ne olduğunu anlamak için önce verginin ne olduğunu öğrenmemiz gerekiyor. Bu sayede tüm vergi türlerinin mantığını çok daha iyi anlamış oluruz. Vergi en basit haliyle devletin gerçek ve tüzel kişilere yüklediği ekonomik yükümlülüktür.

Katma Değer Vergisi'ni iyi tanımak için bilmeniz gerekenleri aşağıda sıralayalım:

KDV Nedir?

Katma Değer Vergisi, yapılan mal ve hizmet teslimlerinde, mal ve hizmeti teslim alanın teslim edene ödediği vergidir. Asıl yüklenicisi ise mal ve hizmeti satın alan nihai tüketicidir. Daha kısa haliyle mal ve hizmet teslimlerinde alıcının satıcıya ödediği tüketim vergisi niteliğindeki vergidir.

Başka bir tanımla malın ilk üretiminden nihai tüketimine kadar geçen süre içerisinde her aşamadaki katma değer vergileyen dolaylı bir vergidir. Malın üretiminden tüketimine kadar geçen süre içinde kazandığı katma değer üzerinden alınan ve vergi matrahından düşülmesine imkan veren veya her aşamadaki katma değeri vergileyen bir yayılı muamele vergisidir.

Hesaplanan ve indirilecek KDV olarak 2 ayrı çeşit söz konusudur. Hesaplanan KDV; mal ve hizmet teslimi yapan tacirler teslim sırasında fatura gibi belgeler düzenlerler. Bu belge üzerinde görünen mal ve hizmet bedeli, KDV tutarını teslim ettikleri kişilerden tahsil ederler. Buna hesaplanan denmektedir.

İndirilecek ise kendileri mal ve hizmet aldıklarında karşı tarafa mal ve hizmet bedeli ile KDV tutarını öderler. Bu tür ise ödeme yapan için indirilecek tür kapsamındadır. Kısaca mal ve hizmet alımlarında satıcıya ödenir.

Türkiye Katma Değer Vergisi Sistemi

Türkiye'de KDV, 1984 yılında kabul edilen 3065 sayılı kanuna göre uygulanmaktadır. Türk vergi sistemi, beyana tabidir ve kişiler ya da kurumlar belirli dönemlerde ne kadar kazanç elde ettiklerini ve bu kazançtan ne kadar vergi vermesi gerektiğini beyan ederler. Beyan sayesinde de vergi kaçakçılığının önüne geçilmiş olunur.

Beyanname vergiye tabi gelirin gösterildiği ve hesaplanan bir formdur. Beyanname verdiğinizde tahakkuk fişi verilir ve burada verginin ne zaman ödeneceği yazar. Aylık olanlarda KDV beyannamesi takip eden ayın 24. günü akşamına kadar verilmelidir. Beyanname verilen ayın 26. günü akşamına kadar da ödenmelidir. KDV'yi belirttiğiniz tarihte ödemezseniz gecikme faizi ödersiniz.

Eğer ödeyeceğiniz KDV miktarı yüksekse vergi dairesi alacağını garanti altına almak için banka hesaplarına bloke koyabilmektedir. Ayrıca devlet bazı dönemlerde vergi affı da yapabilir ve böylece gecikme faizinden vazgeçebilir. Ülkemizde 1984 yılından beri uygulanan KDV Kanunu'nda devlet tarafından çeşitli değişiklikler yapılmıştır ve yeniden kuralları çizilmiştir.

Mal ve hizmet teslimi yapan kişiler, teslim sırasında fatura gibi belgeler düzenlemektedir. Bu belgeler üzerinde görünen mal ve hizmet bedeli ile KDV tutarını, teslim ettikleri kişilerden tahsil etmektedirler. Bu KDV'ye "hesaplanan" denmektedir.

KDV hesaplama formülü, malın fiyatı ile KDV yüzdesinin toplanması ile bulunur. Sizler otomatik olarak yukarıdaki araçta hesaplama yapabileceğiniz gibi bir örnekle mantığını anlatabiliriz:

500 liralık bir malın yüzde 18 KDV ile satıldığını düşünelim. Buna göre; 500 * 18 / 100 eşitliğinden 90 lira sonucu elde edilir. Yani 500 liralık ürünün 90 lira KDV ile satıldığı ve 500 + 90 eşitliğinden 590 liraya alacağınız anlamına gelir.

Eğer KDV yüzde 8 olsaydı; 500 * 8 / 100 eşitliğinden 540 lira ödeyerek ürünü alabilirdiniz.

KDV hesaplama konusunda karşımıza çıkan bir diğer konu, KDV hariç olarak tabir edilen işlemdir. Bir ürün alırken, etiketine baktığınız zaman KDV dahil veya hariç olarak belirtildiğini görürsünüz. Hariç olduğu zaman verginin fiyata yansıtılmadığı anlaşılmaktadır.

Diyelim ki; ayakkabı alacaksınız ve fiyatının 200 lira, KDV'sinin ise yüzde 8 olduğunu biliyorsunuz. Eğer siz KDV hariç fiyatını hesaplamak istiyorsanız;

200 * 8 / 100 = 16 lira ve 200 – 16 = 184 lira şeklinde ürünün KDV'siz fiyatını hesaplarsınız.

Eğer 200 + %8 KDV ibaresi yer alsaydı; 200 + 16 eşitliğinden 216 lira ayakkabının fiyatı olarak karşınıza çıkardı.

Matrah bulmak için de KDV dahil tutardan hariç tutar hesaplama formülü kullanılır.

Kimlerden KDV Alınır?

Kanuna göre birçok koşulda, bir hizmet veya mal alan kişiler KDV ödemekle yükümlüdür. Şimdi kimlerden alındığına sırasıyla göz atalım:

• Ticari, sanayi, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerden,
• Ticari, sanayi, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerden,
• Her türlü mal ve hizmet ithalatı yapanlardan,
• Spor – Toto oynanması, Piyango düzenlenmesi, at yarışları ve talih oyunları tertiplenmesi ile oynanmasından,
• Müzayede mahallerinde ve gümrük depolarında yapılan satışlardan,
• Posta, telefon, radyo ve televizyon gibi diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetlerden,
• Boru hattı ile ham petrol, gaz ve bunların ürünlerinin taşınmasından,
• Gelir Vergi Kanunu'nun 70. Maddesi'nde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinden,
• Profesyonel sanatçıların yer aldığı gösteriler ve konserlerden katma değer vergisi alınmaktadır.