Türkiye'de 4857 Sayılı İş Kanunu'na bağlı olarak çalışanların dinlenme hakkı bulunmaktadır. Bu hak, aynı kanunun 50. Maddesi ile güvence altına alınmıştır. Bu maddede, yıllık ücretli izin hakkı ibaresi geçer ve "dinlenmek çalışanların hakkıdır," denir. Devamında ise "Bu hem çalışanın bedenen korunması için zorunlu hem de çalışanın dinlenme sonrası çalışmasının verimi için gereklidir," ibaresi yer alır. Bu izin verilmediği zaman, ücretini almak söz konusudur.

Şimdi yıllık izin ücreti hakkında bilgilere ve hesaplama yöntemine göz atalım:

Yıllık İzin Nedir?

Kişi işe başladığı günden itibaren en az 1 yıl çalıştığında yıllık ücretli izin hakkı elde etmiş olacaktır. 1 yılın hesabına deneme süresi de dahildir ve bu tarih itibariyle 1 yıl dolduğu zaman yıllık izin hakkı doğacaktır.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 50. maddesi ile garanti altına alınan bu hakkın hak edişi ve kullanımı ile ilgili detaylar 59. maddede verilmiştir. Buna göre; "iş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmesinin son erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendine veya hak sahibine ödenir," ibaresi kullanılmıştır.

İşçilere Verilecek Yıllık Ücretli İzin Süreleri

Çalışanların hizmet sürelerine bağlı olarak izin süreleri de değişmektedir. Buna göre yıllık izin süreleri;

• 1 yıldan 5 yıla kadar olanlara 14 günden,
• 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 günden,
• 15 yıl dahil ve daha fazla olanlara 26 günden az olamaz.

Bu çalışma süreleri yapılan işe göre de değişiklik göstermektedir. Mesela yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün artırılarak uygulanmaktadır. 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle, 50 yaş ve üstü işçilere yıllık ücretli izin süreleri 20 günden az olamamaktadır.

Yıllık izin süreleri, iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir. Ayrıca ana ilke olarak yıllık izin sürelerinin işveren tarafından bölünmemesi ve bu sürelerin sürekli bir şekilde kullandırılması öngörülmüştür. Buna karşın izin sürelerinin tarafların anlaşması halinde bir bölümünü 10 günden aşağı olmamak üzere en fazla üçe bölünebilmesi mümkündür. İşveren ise işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izinlerini gösteren izin kayıt belgesi tutmak zorundadır.

Kanunen yıllık izinler 1 gün olarak verilmektedir ve 1 gün olarak kullanılabilir. Mevzuata göre yarım gün yıllık izin durumu söz konusu değildir.

Yıllık izin süresiyle ilgili merak edilen bir diğer durum ise izin sırasında rapor alınması durumunda sürenin uzayıp uzamadığıdır. Eğer yılık izin kullandığınız sürede bir rapor almışsanız ve bu çalışma süresine denk geliyorsa izin süresi uzamaktadır.

Bayram ve Resmi Tatiller Yıllık İzne Sayılabilir mi?

Yıllık izin süresine rastlayan ulusal bayram, genel tatil günleri ve hafta tatili günleri, izin süresinden sayılamaz. Aynı zamanda işveren tarafından yıl içinde verilmiş olan diğer ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri, yıllık izinden sayılamaz.

İşçinin yıllık iznini bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olması nedeniyle işverenden talep etmesi durumunda 4 güne kadar ücretsiz yol izni kullanabilir. Yol izninin amacı gidiş ve dönüşlerde yolda geçecek süreleri karşılamaktır. İşveren ise işçinin talebine karşı bu izni vermek durumundadır. İşçinin de bu yol durumunu belgelemek gerekmektedir. Ücretsiz bir izin olduğu için de ücret ödenmemektedir.

İşverenden Yıllık İzin Nasıl Talep Edilir?

Yıllık izin kullanmak isteyen işçi, en az 1 ay öncesinden işverene yazılı olarak izin tarihlerini bildirerek talepte bulunmalıdır. Yıllık izin isteminde; ad, soyadı varsa sicil numarası, iznin hangi tarihler arasında kullanılmak istendiği belirtilmelidir. Aynı zamanda yol izni kullanılacaksa bu durum da belirtilmelidir. İşveren ise izin tarihlerini değerlendirerek izni onaylar veya işçiye yeni bir tarih önerisinde bulunuyor. Bu şekilde işçi, yıllık iznini yasal bir şekilde kullanmış olur.

İşçilerin yıllık izin kullanımı zorunludur ve kanunen vazgeçilemez. İşçinin yıllık izin kullanmak istememesi ve izin kullanmadan çalışma istemesi gibi durumlar söz konusu değildir. İşveren ise işçinin izinlerini kullanıp kullanmadığından sorumlu tutulmaktadır.

Kullanılmayan Yıllık İzin Hakkı Yanar mı?

Yıllık izinler, hal edildikleri dönem için geçerlidir. Ama farklı sebeplere bağlı olarak bir sonraki hizmet yılı için hak edilen izinler, anılan hizmet yılında kullanılmadıysa işçinin izin hakkı kaybolmayacak ve devam edecektir. İşverenin ayrılan personeller için kullanılmayan yıllık izin ücretlerini ise ödemesi gerekmektedir. Bu noktada merak edilen bir diğer konu ise ihbar süresinde yıllık izin kullanılıp kullanılamayacağı durumudur. İhbar süresi ile yıllık izin birbirinden ayrı konulardır. İşçi yıllık izin kullanmak istiyorsa ihbar süresi başlatılmadan önce bu izni kullanmalıdır. İşçinin ihbar süresi içine denk gelen bir yıllık izin planı olduğunda da ihbar süresi yıllık izin süresi kadar uzamaktadır.

Yıllık İzin Hakkı Olmayanlar Avans Yıllık İzin Kullanabilir mi?

Avans yıllık izin ile ilgili bir madde yasalarda bulunmamaktadır. İş Kanunu’na göre yıllık izin en az 1 yılını tamamlamış kişiye, bir sonraki hizmet yılı kullanılmak üzere verilmektedir. Yani işçi, izin hak etmeden izin kullanımı işverenin inisiyatifinde olan bir durumdur.

Bu konuda merak edilen bir diğer konu ise avans olarak kullanılan yıllık iznin ücretinin işçiden kesilip kesilmediğidir. Henüz hak edilmemesine rağmen inisiyatif kullanılarak yıllık ücretli izin veren işveren, işçinin yıllık izin hak etmeden işten ayrılması üzerine bu ücreti kesemez. Çünkü yasada böyle bir madde yoktur.

Kullanılmayan Yıllık İzin Ücreti Nedir?

İş sözleşmesinin herhangi bir sebeple sonlandırılması durumunda hak edilen ama kullanılmayan yıllık izinler yerine ücreti talep edilebilmektedir. Bu konu, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 59. Maddesi’nin 1. Fıkrası’nda belirtilen bir durumdur.

Kullanılmayan yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenmesi gerekmektedir. Sözleşmelerle belirlenen son ücret, brüt ise son brüt ücret üzerinden, ne ise net ücret üzerinden hesaplama yapılarak izin ücreti ödenir. Kullanılmayan yıllık izin ücretinin hesabında, sadece asıl ücret (çıplak ücret) esas alınacaktır. Ama fazla çalışma, primler, hazırlama, tamamlama ve temizleme ücretleri ile sosyal yardımlar dikkate alınmayacaktır.

Kullanılmayan yıllık izin ücretleri, her türlü yasal kesintiye de tabidir. Asıl ücrette hangi kesintiler yapılıyorsa izin ücretinde de aynı kesintiler söz konusu olacaktır. Bunlar; SGK işçi ve işsizlik primi, gelir vergisi ve damga vergisidir.

Kullanılmayan Yıllık İzin Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Hak edilen ama kullanılmayan yıllık izin gün sayısı, çalışanın iş adinin feshedildiği tarihteki günlük brüt ücreti ile çarpılarak, brüt yıllık izin ücreti hesaplanmaktadır. Bu işlemin ardından brüt yıllık izin ücretinden kesintiler yapılarak çalışanın eline net yıllık izin ücreti geçmektedir.

Asgari ücret üzerinden bir örnek paylaşacak olursak;

• Günlük Brüt Ücret: 2029/30 = 67,63
• Kullanılmayan Yıllık İzin Ücreti (Brüt): 14 Gün * 67,63 = 946,82
• SGK Kesintileri (%15): 284,13 TL
• Gelir Vergisi: 106,55 TL
• Damga Vergisi (%0,759): 15,40 TL
• Kullanılmayan Yıllık İzin Ücreti (Net): 946,82 – 284,13 – 106,55 – 15,40 = 540,74 TL

Kullanılmayan yıllık izinlerle ilgili ücretler her yıl belirlenmektedir. Örneğin; 1 yıllık kullanılmayan izin ücreti 2018 yılı için asgari ücrete göre 540,74 lira olarak belirlenmiştir. Bu miktardaki değişim, SGK kesintileri, gelir ve damga vergisi ile değişiklik göstermektedir.

Kullanılmayan Yıllık İzin Ücretleri Ne Zamana Kadar Talep Edilebilir?

Yıllık izin ücretine ilişkin zaman aşımları da merak edilmektedir. İş sözleşmesinin son erdiği tarihten başlayan bu hakkın, zaman aşım süresi 5 yıldır ve ödenmediği zamanlara ait olarak yasal faiz işletilecektir.

İşçinin kullanmadığı izinlerinin ücreti, işten ayrılırken ödenmeyen ya da eksik ödenmiş olan kişi, izin ücretine dair haklarını 5 yıl içinde işverenden talep edebilir.

Yıllık İzin Ücreti Hesaplama Aracının Web Sitesine Eklenmesi

Kullanılmayan yıllık izin ücreti hesaplaması yukarıda anlatıldığı gibi yapılmasına rağmen sizin için hazırladığımız araç sayesinde uğraşmadan direkt sonucu bulabilirsiniz. Doğum, işe başlama ve ayrılma tarihleri, kullanılan izin süresi gibi bilgileri girip, net veya brüt maaş üzerinden maaşınıza ait yıllık izin ücretinizi aracı kullanarak hesaplayabilirsiniz.

Üstelik blog ve web sitenize aracı ekleyerek, başkalarının kullanmasını da sağlayabilirsiniz. Aracın sol at köşesinde bulunan “Sitene Ekle” ibaresine tıklayarak, HTML kodunu sitenizde veya yazınızda eklemek istediğiniz kısma ekleyebilirsiniz.